Układ zawieszenia to część, która łączy koła z resztą pojazdu. Czy to jedyne jego zastosowanie? Kierowcy w dzisiejszych czasach poruszają się po bardzo zróżnicowanych drogach – nieraz z dziurami – dlatego jednym z głównych obowiązków zawieszenia jest zapewnienie stateczności, a pasażerom bezpieczeństwa. Pełni on więc nie tylko funkcję skrętu, ale też amortyzatora. Ponadto dba również o utrzymanie pojazdu na odpowiedniej wysokości. Sprawne zawieszenie to priorytetowa kwestia dla każdego kierowcy, czy jednak rzeczywiście jest ono tak ważne? Oczywiście! Zachęcamy do przeczytania poniższego artykułu, aby dowiedzieć się więcej na ten temat.
Budowa zawieszenia i jego komponenty – belka skrętna
Zawieszenie to tylko ogólna nazwa opisująca szereg podzespołów łączących koła z resztą pojazdu. Dla ułatwienia rozpoznawania poszczególnych części zawieszenia, dzieli się je na trzy kategorie. Są to elementy:
- prowadzące koło – ich zadaniem jest utrzymanie prawidłowej geometrii pojazdu,
- resorujące – odpowiadają między innymi za mocowanie kół do zawieszenia i do reszty auta,
- tłumiące – dbają o amortyzację.
Tylna belka występuje w trzech wariantach. Te rodzaje to:
- Zależne – pracujące na zasadzie współzależności kół – jedno wprawia w ruch drugie. Najczęściej są stosowane w samochodach ciężarowych. Niewątpliwą korzyścią tego typu zawieszenia jest prostota konstrukcji, co jest bardzo ważne w przypadku dużego nacisku na osie.
- Niezależne – w przeciwieństwie do zawieszeń zależnych ruch jednego koła nie wpływa na drugie. Są stosowane zarówno w pojazdach osobowych, jak i ciężarowych. Do ich zalet zalicza się bardzo dobrą stateczność, możliwość stosowania miękkich elementów sprężystych i zmniejszenie mas nieresorowanych aut. Ze względu na znaczące różnice w budowie kinematyka pojazdów z zawieszeniem niezależnym również różni się od pozostałych typów. Najpopularniejszym z nich jest kolumna MacPhersona.
- Półzależne – jeszcze do niedawna używane najczęściej. Potocznie nazywane są po prostu belkami skrętnymi. Tylna belka skrętna z kolei to nic innego jak konstrukcja zawieszenia kół na nienapędzanej osi tylnej.
Jak działa tylne zawieszenie?
Praca zawieszenia jest na pozór prosta, ale w rzeczywistości… sprawa jest o wiele bardziej skomplikowana. Znając jego przeznaczenie, można łatwo się domyślić, że całość opiera się na dość skomplikowanym układzie elementów – współpracujących ze sobą i dodatkowo z komputerem.
Warto rozpatrzeć po kolei wszystkie funkcje zawieszenia i to, jak poszczególne elementy radzą sobie w praktyce. Przede wszystkim ma za zadanie utrzymanie prawidłowej stabilizacji pojazdu przy skrętach czy nierównościach drogi. Dbają o to czujniki rozmieszczone po całym samochodzie – wysyłające sygnał do komputera.
Kolejnym zadaniem zawieszenia jest amortyzacja. Rola amortyzatora jest bardzo prosta – składa się on z układu tłumiącego, który podczas jazdy jest kolejno ściskany i odbijany (rozciągany). Dzięki stałemu połączeniu amortyzatora z komputerem, do którego podłączone są czujniki, jest on w stanie określać, kiedy i które nierówności należy wytłumić. Ponadto w układzie zawieszenia znajdują się części łączące koła z osią i resztą pojazdu, ale ich jedynym przeznaczeniem jest utrzymanie konstrukcji. Warto jednak tutaj wspomnieć o tulejach wahacza – utrzymujących ciężar całego pojazdu.
Czy zawieszenie tylne różni się od przedniego?
Zasadniczą różnicą pomiędzy przednim a tylnym zawieszeniem tkwi w jego przeznaczeniu. Podczas gdy zawieszenie przednie musi umożliwiać skręcanie, tylne nie. Przez to pojawiają się więc różnice i w budowie konstrukcji. Za skręt osi, gdzie zamontowane są koła, odpowiada układ zwrotniczy, który stosowany jest jedynie w zawieszeniach niezależnych. Tak więc, pomimo że w kwestii tylnej belki mamy wolny wybór, z przodu może być założone jedynie niezależne. Dlatego w „obiegu” występuje wiele nieścisłości, w tym np. opinia, że z przodu zakładana jest belka skrętna. Prawdopodobnie błąd ten wynika z jej nazwy. Należy jednak pamiętać, że jest to zawieszenie półzależne, które nie jest montowane z przodu pojazdu.
Czy uszkodzenie układu zawieszenia faktycznie jest niebezpieczne?
Uszkodzenie zawieszenia w większości przypadków łatwo jest zauważyć, jednak wszystko zależy od tego, który element zostanie zniszczony. Oto lista części, które mogą szybko się zużyć lub zepsuć, wraz z ich diagnostyką:
- Sworzeń – element łączący wahacz ze zwrotnicą oraz drążek kierowniczy z przekładnią kierowniczą. Ze względu na ogrom funkcji, jakie pełni, narażony jest na większe zniszczenie. Ulega skrętom wraz ze zwrotnicą, reguluje i amortyzuje ją. Poważniejsza usterka może doprowadzić do sytuacji, kiedy każde koło kieruje się w inną stronę, a prowadzący zupełnie traci kontrolę nad pojazdem. Jego zniszczenie charakteryzuje się problemami z wchodzeniem w zakręt i charakterystycznym pukaniem.
- Łącznik stabilizatora – wiąże stabilizator z wahaczem, a w niektórych modelach bezpośrednio z amortyzatorem. Pełni bardzo ważne zadanie: odpowiada za przyczepność pojazdu podczas jazdy po łuku. Łatwo jest więc wywnioskować, czym grozi jego zniszczenie: przechyłem pojazdu przy zmianie kierunku jazdy. Objawami są niepewne i niestabilne zachowanie. Nie zmienia to jednak faktu, że taki mankament może czasami kosztować życie. Najbezpieczniej jest regularnie wymieniać i kontrolować łącznik.
- Amortyzator – ma za zadanie minimalizować wstrząsy spowodowane nierównościami drogi oraz dbać o prawidłowy kontakt pojazdu z nawierzchnią. Nieprawidłowości w jego działaniu się zauważyć niemal od razu. Kierowca ma problemy z utrzymaniem kontroli nad pojazdem, droga hamowania wydłuża się i, oczywiście, pasażerowie zaczynają odczuwać bolesne skutki dziurawej nawierzchni. Zaleca się regularne kontrole sprawności amortyzatorów, ponieważ stosunkowo szybko się zużywają, a nieprawidłowo działające narażają na niebezpieczeństwo.
- Tuleje wahacza – odpowiadają one za izolację wahacza i to głównie na nich spoczywa ciężar całego pojazdu. Mają one znaczący wpływ na stabilizację samochodu, ułatwiając manewry. Ich wady jest zauważyć stosunkowo łatwo – pojazd z niesprawnymi tulejami szarpie podczas ruszania, często oprócz tego słuchać stukot podczas jazdy.
Podsumowanie – niesprawne zawieszenie jest zgubne
Mechanicy radzą kontrolować zawieszenie co najmniej raz do roku – w zależności od tego, po jakich drogach porusza się dany pojazd, czy wagę, jaką jest zmuszony przewozić. Ze względu na ogrom funkcji, jakie pełni, najlepiej jest wziąć sobie te rady mechaników do serca. Uszkodzone zawieszenie, nieważne czy przednie, czy tylne, może kosztować zdrowie, a nawet życie wszystkich pasażerów auta.