Mnogość produkowanych modeli samochodów, poza estetyką i osiągami, wiąże się również z ich zróżnicowanym przeznaczeniem do jazdy po konkretnych rodzajach nawierzchni. Istnieją zarówno pojazdy, będące w stanie dotrzeć, niemalże do każdego miejsca, jak również takie, które praktycznie nie zbaczają z utwardzonych nawierzchni. W każdym z tych pojazdów niezbędny jest układ zawieszenia, który zapewni odpowiedni kontakt koła z podłożem oraz względny komfort jazdy pasażerów.
Czym jest zawieszenie?
Najprościej mówiąc jest to zespół elementów, łączący koła z nadwoziem pojazdu. Przed obecnie produkowanymi podzespołami stawia się co raz więcej wymagań, dostosowując produkt do różnych modeli jazdy. Niestety nie jest możliwe stworzenie jednego, idealnego rozwiązania i dlatego każde z nich jest możliwie najlepszym kompromisem, odpowiednim dla danego typu auta. Wśród stosowanych zawieszeń, rozróżniamy dwie główne grupy: zależne oraz niezależne.
W zawieszeniu zależnym koła na danej osi połączone są ze sobą na sztywno. Wymusza to zmniejszenie ilości bagażowej, w z związku koniecznością zapewnienia miejsca na pionowe przemieszczenia poruszającej się obudowy mostu wraz z kołami. Takie rozwiązanie znajdziemy najczęściej w samochodach ciężarowych i terenowych. Pomimo posiadanych wad, najistotniejszymi zaletami jest zmniejszenie mas nieresorowanych samochodu, połączona z korzystniejszą pod względem stateczności ruchu kinematyka zawieszenia oraz możliwością stosowania miękkich elementów sprężystych.
W zawieszeniu niezależnym, każde z kół pojazdu przemieszcza się od siebie niezależnie. W przeciwieństwie do zawieszeń zależnych, mają one zwiększoną liczbę elementów prowadzących koła, takich jak drążki, czy wahacze. Swoje szerokie zastosowanie znalazły w samochodach osobowych.
Można wyróżnić jeszcze trzeci typ zawieszeń – półzależnych, będących połączeniem obu wymienionych rozwiązań. Zaliczamy do nich m.in. zawieszenia ze sprzężonymi wahaczami wzdłużnymi, gdzie głównym elementem budowy jest belka skrętna.
Zawieszenie kolumnowe
Najczęściej stosowanym zawieszeniem, ze względu na koszty produkcji, trwałość oraz eksploatację jest zawieszenie oparte na dwóch zwrotnicach kolumnowych zawierających amortyzatory i wahacze poprzeczne.
Największą z zaletą popularnie nazywanych kolumn McPhersona jest stosunkowo niska waga układu, prostota budowy oraz niewielka ilość zajmowanego miejsca. Główną wadą układu jest jego podatność na zbyt duże obciążenia. Zawieszenie zbudowane na bazie kolumn prowadzących, najczęściej stosowane jest przy konstrukcji zawieszenia przedniego. Warto jednak pamiętać, że ten rodzaj zawieszenia można również stosować w tylnej osi pojazdu dla pojazdów z napędem przednim.
Belka skrętna
W przypadku zawieszeń osi tylnej pojazdów, spory udział na rynku aktualnie eksploatowanych samochodów osobowych zajmuje belka skrętna. Jeśli chodzi o konstrukcję, występują w niej dwa wahacze wleczone połączone są za pomocną poprzecznej belki. Konstrukcja jest lekka, mała i zwarta.. Takie rozwiązanie eliminuje elementy, najbardziej podatne na zepsucie w zawieszeniu. Ponadto dzięki belce skrętnej tylne zawieszenie pojazdu zapewnia duży skok kół w porównaniu chociażby z zawieszeniem wielowahaczowym. Zastosowaniu belki skrętnej sprawia, że pod samochodem zostaje więcej miejsca, które możemy wykorzystać np. na przestrzeń bagażową.
Największą wadą układu jest przenoszenie drgań wynikających z nierówności nawierzchni, bezpośrednio na nadwozie pojazdu. Ponadto belka skrętna nie daje takiej możliwości regulacji zawieszenia jak konstrukcja wielowahaczowa.
Zawieszenie wielowahaczowe
Kolejnym powszechnie stosowanym rodzajem zawieszenia, wykorzystywanym w pojazdach zarówno na przedniej, jak i na tylnej osi jest zawieszenie wielowahaczowe. Największą zaletą układu jest komfort użytkowania pojazdu, który daje – porównywalny z zawieszeniem hydropneumatycznym.
Układ cechuje skomplikowana konstrukcji, w której skład wchodzi co najmniej kilka wahaczy, spośród których jeden pełni funkcję podtrzymująco-stabilizującą. Kolumna resorująca i amortyzująca w tego typu rozwiązaniu wsparta jest na wahaczach poprzecznych. Ruch pionowy odbywa się w oparciu o oddziaływanie wszystkich wahaczy, wahacz dolny odpowiada za pracę zawieszenia, natomiast górny stabilizuje całość. Zwartość zawieszenia, stabilność oraz przyczepność kół z podłożem to jego największe zalety. Zastosowanie układu wielowahaczowego z tyłu pozwala osiągnąć lepszą precyzję prowadzenia, poprawioną przyczepność oraz eliminuje podatność zawieszenia na skręcanie.
Główną wadą jest obniżona wytrzymałość zawieszenia przy większej masie pojazdu. Częstym problemem jest również wybijanie się wahaczy, powstawanie luzów i zapiekanie się śrub w wyniku oddziaływania czynników. Ponadto naprawa zawieszenia wielowahaczowego może być bardziej kosztowna ze względu na stopień skomplikowania układu, liczbę części, a także bardziej czasochłonny czas naprawy.
Bezpieczeństwo
Bez względu na rodzaj zawieszenia, zastosowanego w naszym pojeździe, obowiązkiem użytkownika jest utrzymywanie jego elementów w stanie niezagrażającym bezpieczeństwu kierowcy, pasażerów, jak i innych uczestników ruchu drogowego. Po każdej, nawet najmniejszej ingerencji w układ zawieszenia, zalecana jest przeprowadzenie kontroli jego stanu, a w razie konieczności regulacja ustawienia geometrii kół..